Table of Contents
My days in Chikhaldara Hill Station : मॅजिकल “मेळघाट – चिखलदरा”..!! जिल्हा अमरावती. #bhatkanti #chikhaldarahillstation #melghat #chikhaldaraclub
Chikhaldara Hill Station
‘मेळघाट’ आणि ‘चिखलदरा’ बद्दल आतापर्यंत शाळेत पुस्तकामध्ये फक्त वाचले होते पण प्रत्यक्षात पाहण्याचा योग मात्र आमच्या छोटेखानी मेळघाट फॅमिली ट्रिप दरम्यान आला. जंगल महर्षी श्री मारुती चिंतमपल्ली ह्यांच्या “केशराचा पाऊस” ह्या पुस्तकामध्ये मेळघाट च्या सौंदर्याचे जे वर्णन केले आहे अगदी तसाच सुंदर आहे “मेळघाट”..!! विदर्भातील एक हटके हिल स्टेशन.. चिखलदरा..!!
I had only read about ‘Melghat’ and ‘Chikhaldara Hill Station’ in school books, but I finally got to see them during our small family trip to Melghat. The beauty of Melghat described in the book “Kesharacha Paus” by the forest sage Shri Maruti Chintampalli is just as beautiful in real life. Melghat is a unique hill station in Vidarbha, and Chikhaldara is equally charming!
सभोवर सागवान ची उंचच उंच जंगले.. ओसंडून वाहणारी काचे सारखी शुभ्र पाण्याची सिपना नदी, फेसळणारे धबधबे, पक्षांचा किलबिळाट, बहरलेली रान फुले, सुंदर धुके, निळे आकाश, हिरवा आणि फुलांचा साज घालून सजलेले डोंगर आणि पठार, त्यातून जाणारे नागमोडी सुंदर रस्ते आणि खूप काही. चिखलदऱ्या चे वर्णन असेच काही..
Surrounded by tall teak forests, the sparkling Sipna River flows like glass, with cascading waterfalls, the cheerful sounds of birds, blooming wildflowers, beautiful mist, blue skies, and hills and plateaus dressed in green and flowers. The winding, lovely roads add to the charm. This is how Chikhaldara Hill Station is described!
अमरावती मधील चिखलदरा व धारणी या तालुक्यांतील सातपुडा पर्वत रांगेमध्ये वसलेला डोंगराळ भाग ‘मेळघाट’ नावाने ओळखला जात असून याच ठिकाणी हे अभयारण्य आणि व्याघ्रप्रकल्प आहे. ह्या पर्वत रागांना गाविलगड पर्वत रांग असेही संबोधतात. वैराट हे सर्वोच शिखर समुद्र सपाटीपासून ११७८ मीटर उंच आहे. मेळघाटातून खंडू, खापर, सिपना, गाडगा आणि डोलार ह्या पाच नद्या वाहतात आणि पुढे त्या तापी नदीला मिळतात. घनदाट जंगलात माखला, चिखलदरा, चीलादारी, पातुल्डा आणि गुगमाळ ही अतिशय दुर्गम ठिकाणे आहेत. मेळघाट हा प्रदेश १९७४ साली राखीव व्याघ्र प्रकल्प म्हणून जाहीर झाला.
The hilly area known as ‘Melghat’ is located in the Satpura mountain range within the Amravati districts of Chikhaldara and Dharani. This area is home to a wildlife sanctuary and a tiger project. The mountain range is also called the Gavilgad range. The highest peak, Vairat, stands at 1,178 meters above sea level. Five rivers—Khandu, Khapar, Sipna, Gadga, and Dolara—flow through Melghat and eventually join the Tapti River. In the dense forests, places like Makhala, Chikhaldara Hill Station, Chhiladari, Patulda, and Gugamal are very remote. Melghat was declared a protected tiger project in 1974.
Day 1 : Amzari | Adventure Activities | Jatradoh Waterfall | Chikhaldara Points | Gavilgad Fort
दोन दिवसांच्या मुक्कामामध्ये मध्ये आमचा पहिला मुक्काम होता तो, फ़ॉरेस्ट डिपार्टमेंट च्या निसर्ग पर्यटक संकुल ‘आमझरी’ येथे. जंगलांनी वेढलेले हे गेस्ट हाऊस. इथले कॉटेज, लोकल जेवण खूप छान होते. इथे राहण्यासाठी आम्हीच होतो बाकी कोणीही नव्हते त्यामुळे एक सुखदाई शांतता अनुभवता आली. इथे घेतलेला, झिप लाईन, रिव्हर क्रॉसिंग, बंजी जंपिंग, वॉल क्लायम्बिंग चा अनुभव आमच्या कायम लक्षात राहील. येथील जत्रा डोह धबधबा पाहून मन थक्क होतं.. येथून पुढचा पाडाव होता निसर्ग संपन्न चिखलदरा आणि गाविलगड येथे.
During our two-day stay, our first stop was the Forest Department’s nature tourism complex, ‘Amzari.’ This guesthouse is surrounded by forests, and the cottages and local food were wonderful. We were the only guests, so we enjoyed a peaceful and relaxing atmosphere. The experiences we had here—zip-lining, river crossing, bungee jumping, and wall climbing—will stay with us forever. The sight of the Jatradoh waterfall was breathtaking. After this, we headed to the nature-rich Chikhaldara Hill Station and Gavilgad.
चिखलदरा विषयी सांगायचे तर, महाभारताच्या प्राचीन, पौराणिक महाकाव्यात वर्णन केल्याप्रमाणे, पांडवांनी वनवासातील काही काळ चिखलदऱ्यात घालवला होता असे म्हणतात. येथे असलेल्या विराटनगरीतील जुलमी आणि भोगी राजा कीचक याचा वध भीमाने केला आणि त्याला विराटनगरीहून जवळ असलेल्या एका दरीत फेकून दिले. ती दरी म्हणजेच कीचकदरा. अपभ्रंश होत त्याचे नाव चिखलदरा झाले. ज्या दरीत भीमाने कीचकाला फेकून दिले, ती दरी आणि वरच्या अंगाला ज्या झऱ्यात भीमाने आंघोळ केली ते भीमकुंडसुद्धा पाहायला मिळते.
Talking about Chikhaldara Hill Station, it is said that the Pandavas spent some time here during their exile, as described in the ancient epic Mahabharata. Bhima killed the cruel and indulgent king Kichak from the city of Virat and threw him into a nearby ravine, which is now known as Kichakdara. Over time, this name transformed into Chikhaldara Hill Station. You can also see the ravine where Bhima threw Kichak and the spring where he took a bath, known as Bhimkund.
जवळजवळ एक हजार वर्षे विस्मृतीत घालवलेल्या चिखलदरा शहराचा शोध १८२३ साली हैदराबाद रेजिमेंटमध्ये कार्यरत ब्रिटीश सैनिक कॅप्टन रॉबिन्सन याने पुन्हा शोधून काढला. पुन्हा एकदा शोध लागल्यावर, हिरव्यागार टेकड्यांमुळे चिखलदरा हिल स्टेशन इंग्रजांसाठी एक झटपट हिट बनले, त्यांना आठवण करून दिली ती त्यांच्या जन्मभूमीची; विशेषतः शरद ऋतूतील..!!
Chikhaldara Hill Station, which had been forgotten for nearly a thousand years, was rediscovered in 1823 by Captain Robinson, a British soldier in the Hyderabad Regiment. After its rediscovery, the lush green hills made Chikhaldara a popular hill station for the British, reminding them of their homeland, especially during the autumn season!
चिखलदरा येथील हजारो फूट खोल दऱ्या या पर्यटकांचा काही काळ श्वास रोखण्यास कारणीभूत ठरतात. दरीच्या वरच्या भागात एक कुंड आहे. या कुंडात भीमाने आंघोळ केली होती, त्यामुळे या कुंडाला भीमकुंड असे नाव पडले आहे असे म्हणतात. खोल दरी आणि तिच्या मधून धो धो कोसळणारा शुभ्र धबधबा.. हा पॉईंट खरंच आपल्याला एकदम मंत्र मुग्ध करून जातो.
The deep gorges in Chikhaldara Hill Station can take your breath away for a moment. At the top of the gorge, there is a pond known as Bhimkund, where it is said that Bhima bathed. The sight of the deep gorge and the cascading white waterfall truly mesmerizes you.
चिखलदरा येथे विविध पॉइंट पर्यटकांचे स्वागत करत असतात. दरीच्या पायथ्याशी काही पायऱ्या उतरुन गेले असता देवी पॉइंट आहे. डोंगराच्या एका भुयारात देवी वसलेली आहे. तेथून चंद्रभागा नदीचा उगम आहे. देवीच्या समोर एक कुंड आहे. कुंडातून पाणी सरळ दरीत उडी घेते. देवीचे दर्शन झाल्यानंतर फेसाळलेला धबधबा मनमोहून टाकतो. देवी पॉइंटहून जवळच मोझरी पॉइंट असून त्याच्या बाजूला हरिकेत पॉइंटही आहे. वनोघाटात संध्याकाळी कुटुंबियांसोबत फिरायला मज्जा आली. लहान मुलांसाठी गार्डन रेल्वेचीही सोय येथे करण्यात आली आहे. येथील मुख्य आकर्षण म्हणजे कॉफी. येथे कॉफीचे उत्पादन घेतले जाते.
Chikhaldara Hill Station has various points that welcome tourists. After descending some steps, you reach Devi Point, where a goddess is located in a cave. The Chandra Bhaga River originates from there, and there is a pond from which water plunges directly into the gorge. After visiting the goddess, the sight of the bubbling waterfall is enchanting. Nearby is Mozari Point, along with Hariken Point. It’s fun to stroll through the forests in the evening with family. There’s also a garden railway for the little ones. The main attraction here is coffee, as this area produces coffee.
चिखलदऱ्याच्या दक्षिणेला तीन किलोमीटरवर गाविलगड किल्ला आहे. किल्ला पाहण्यासाठी एक संपूर्ण दिवस लागतो. पण वेळेअभावी आम्ही आठ किलोमीटर ची चार तासांची पायपीट करून आम्ही किल्ल्याचे मुख्य अवशेष अनुभवले. आत जुन्या इमारतींचे अवशेष, तोफा वगैरे आहेत. इथली दुहेरी तटबंदी अजूनही चांगल्या स्थितीत आहे. याशिवाय इथले शक्कर तलाव, देवी तलाव, मछली तलाव, काला पाणी तलाव आणि मंकी पॉइंट अशी काही ठिकाणे प्रसिद्ध आहेत.
Three kilometers south of Chikhaldara Hill Station is the Gavilgad Fort, which requires a full day to explore. However, due to time constraints, we trekked for four hours over eight kilometers to see the main remains of the fort. Inside, you can find ruins of old buildings and cannons. The double fortifications are still in good condition. Additionally, there are several famous spots nearby, including Sugar Lake, Devi Lake, Fish Lake, Black Water Lake, and Monkey Point.
पंचबोल पॉइंट (इको पॉइंट) तर पर्यटकांना चक्राऊन टाकणार आहे. चारही डोंगरानी वेढलेली ही खोल दरी आहे. येथे मोठ्याने आवाज केल्यास पाच वेळा प्रतिध्वनी ऐकू येतो. विराट देवी हा इथला प्रसिद्ध पॉइंट. चिखलदऱ्यापासून 11 किलोमिटर दूर डोंगरावर विराट देवीचे मंदिर बांधलेले आहे. खरे देवीचे मंदिर पश्चिमेकडील खोल दरीत एका भुयारात आहे. तेथे जाणे अशक्य असल्याने नवे मंदिर बांधण्यात आले आहे.
Panchbol Point (Echo Point) will truly amaze tourists. This deep gorge is surrounded by four hills, and if you shout here, you can hear your voice echo five times. The famous point here is Virat Devi. Located 11 kilometers away from Chikhaldara Hill Station, a temple for Virat Devi has been built on the mountain. The original temple is in a cave in a deep gorge to the west, but it’s difficult to access, so a new temple has been constructed.
ह्या शिवाय, प्रॉस्पेट पॉईंट, बेलाव्हिस्टा पॉईंट, बेलेन्टाईन पॉईंट, मंकी पॉईंट, लॉग पॉईंट, लेन पॉईंट, वैराट पॉईंट, हरिकेन पॉईंट हे सुद्धा खूप सुंदर आहेत.
In addition, Prospect Point, Bella Vista Point, Valentine Point, Monkey Point, Log Point, Lane Point, Virat Point, and Hurricane Point are also very beautiful. Each of these spots offers stunning views and unique experiences for visitors.
चिखलदरा चे सुंदर दृश्य मनात साठवून आम्ही पुढे दुसऱ्या दिवसाच्या मुक्कामासाठी सिमा डोह च्या इको टुरिजम कॉम्प्लेक्स आलो. सिपना नदी काठी वसलेला हा परिसर खरंच खूपच सुंदर आहे. स्वप्नवत.. सिपना चा अर्थ होतो ‘सागवान’. कचेसारखे नितळ पाणी.. अगदी तळ दिसावा इतका.. नदीच्या दोन्ही बाजूला असलेली उंचच उंच सागवान तसेल इतर जंगली झाडें, सिपना नदीच्या सौंदर्यात आणखीनच भर घालतात. ह्या ठिकाणी बसून जणू काश्मीर लडाख ची आठवण येते.. किती तरी वेळ नदी किनारी हे सौंदर्य पाहत बसलो.. नदीत डुंबलो.. पण मन भरत नव्हते. असं वाटत होतं कि येथून जाऊच नये. पूढे कधी संधी मिळाली तर दोन दिवस फक्त सिपना नदी किनारी घालवावे असेच वाटून जाते. येथून पाच किलोमीटर अंतरावर सिमा डोह धबधबा आपल्याला खुणावतो. त्याचे ते रौद्र पण तितकेच सुंदर रूप मन मोहित करते.
Day 2 : Semadoh | Sipna River | Kolkas | Elephant Jungle Safari |
After soaking in the beautiful views of Chikhaldara Hill Station, we headed to the Semadoh Eco Tourism Complex for our second day. This area, located by the Sipna River, is truly stunning—dreamlike, in fact. The name Sipna means “teak.” The water is so clear that you can see the bottom. The tall teak trees and other wild vegetation on both sides of the river enhance its beauty even more. Sitting here, you can’t help but think of Kashmir and Ladakh. We spent a long time admiring the scenery by the river and even took a dip, but it still felt like we could stay forever. I wished we could spend two whole days just by the Sipna River. Five kilometers from here, the Semadoh waterfall beckons, its powerful yet beautiful form captivating the heart.
सिमा डोह पासून जवळच फ़ॉरेस्ट डिपार्टमेंट चे ‘कोलकाज’ नावाचे जंगलात लपलेले एक सुंदर पर्यटन संकुल आहे. येथेही राहण्याची सोय होते. ह्याचे वैशिष्ट म्हणजे येथील वन विश्राम गृह जेथे मा. इंदिरा गांधी सुद्धा राहिल्या होत्या. येथून वाहणाऱ्या नागमोडी नदीचे आणि सभोंवर पसरलेल्या कुवार जंगलाचे सुंदर दर्शन होते. कोलकाज चे आणखी एक वैशिष्ट म्हणजे, येथील हत्ती जंगल सफारी. पण काही कारणास्तव आम्हाला ही नाही करता आली.
Near Semadoh is the beautiful tourist complex called ‘Kolkas,’ hidden in the forest. There are accommodations available here as well. Notably, this forest rest house is where the late Indira Gandhi also stayed. From here, you can enjoy stunning views of the winding river and the sprawling Kuwar forest. Another highlight of Kolkas is the elephant jungle safari, but unfortunately, we couldn’t do that for some reason.
Day 3 : Kukru Khamla | Windmills | British Coffee Garden | Heritage Guest House | Achalpur Fort | Hauz Katora | Ambadevi Mandir
सिमा डोह आणि सिपना नदीचे सौंदर्य मानत साठवून आम्ही तिसऱ्या दिवशी निघालो ते मध्य प्रदेश मध्ये येणाऱ्या ‘कोकरू – खामला’ ह्या मिनी हिल स्टेशन येथे. नागमोडी रस्ता, वाटेल दिसणारे धबधबे, रस्त्याच्या दोन्ही बाजूने असलेली सागवान ची उंच झाडी, हिरवा गार गालिचा, त्यावर उमललेली सुंदर रंगीबेरंगी रान फुले, कोवलं ऊन आणि थंड आल्हादायक हवा. कुकरू – खामला चे वातावरण असेच काही. येथे आमच्या शिवाय खूप कमी पर्यटक होते त्यामुळे निसर्गाचा आस्वाद मना प्रमाणे घेता आला. कुकरू येथील दुधाची रबडी आणि खवा ची चव अविस्मरणीय होती. येथील वन विश्राम गृह देखील छान आहे. अर्धा दिवस निसर्गाचे हे रूप पाहताना कसा गेला हे समझले पण नाही.
After cherishing the beauty of Semadoh and the Sipna River, we set out on the third day to the mini hill station of ‘Kukru-Khamla’ in Madhya Pradesh. The winding Nagmodi road, waterfalls along the way, tall teak trees on both sides, lush green carpets, and beautiful wildflowers in vibrant colors created a stunning atmosphere. The warm sun and refreshing cool breeze added to the charm. There were very few tourists besides us, allowing us to fully enjoy nature. The taste of milk rabdi and khoya in Kukru was unforgettable. The forest rest house here was also nice. We spent half the day admiring this beautiful scenery without even realizing how quickly time passed.
आम्ही जड अंतकरणाने परतीचा प्रवास सुरु केले. वाटे मध्ये आम्ही अचलपूर चा सुंदर भुईकोट किल्ला आणि जवळच असलेला ‘हौद कटोरा’ ही वास्तू अनुभवली. पुढे परतवाडायला छान जेवण करुन संध्याकाळी अमरावती चे आंबा माता आणि एकविरा देवीचे दर्शन घेतले. अमरावती मध्ये राहणारे आमचे स्टेट बँकेचे रिटायर्ड ऑफिसर, पोयनाड शाखेचे माजी ब्रांच मॅनेजर आणि माझे सिनियर मोहन कपूर सरांची त्यांचा घरी भेट घेतली. घरातील गणपतीचे दर्शन घेतले आणि चविष्ट जेवण करून परतीच्या प्रवासाला आम्ही निघालो.
With heavy hearts, we began our journey back. Along the way, we visited the beautiful Bhuikot Fort in Achalpur and the nearby ‘Hauz Katora’ structure. After enjoying a nice meal in Partawada, we headed to Amravati to visit the temples of Amba Mata and Ekvira Devi. We also visited our retired state bank officer and former branch manager Mohan Kapoor at his home. We had the chance to see the Ganapati idol in his house, enjoyed a delicious meal, and then set off on our return journey.
ह्या सर्व ट्रिप चे नियोजन, ‘चिखलदरा क्लब’ चे को फॉउंडर श्री. भूषण कनकेनवार ह्यांनी केले. चिखलदरा मध्ये पर्यटन वाढवे, तिथे स्थानिकांना रोजगार मिळावा हेच उद्दिष्ट ठेवून ते पर्यटकासाठी अल्प किंमतीमध्ये राहण्याची आणि फिरण्यासाठी ट्रिप चे आयोजन करत असतात. त्यांचा कॉन्टॅक्ट नंबर आहे 74983 83345. सरांचे नियोजन खूपच छान होते, कोणतीही अडचण आम्हाला जाणवली नाही आणि आमची ही ट्रिप अविस्मरणीय केली.
The entire trip was planned by Mr. Bhushan Kankenvaar, co-founder of the Chikhaldara Club. His goal is to promote tourism in Chikhaldara Hill Station and provide local employment, organizing affordable stays and trips for tourists. You can contact him at 7498383345. His planning was excellent; we faced no difficulties, making our trip truly unforgettable.
मेळघाट ची भटकंती ही आमच्या आत्तापर्यंत केलेल्या भटकंती मधील एक सुंदर भटकंती होती. विदर्भातील ऑफबीट आणि कमी गर्दीच्या, तितक्याच निसर्गाने भर भरून दिलेल्या मॅजिकल मेळघाट आणि चिखलदऱ्या ला एकदा तरी नक्की भेट दिली पाहिजे..!!
Exploring Melghat was one of the most beautiful journeys we’ve ever taken. The offbeat, less-crowded, and nature-rich magical landscapes of Melghat and Chikhaldara Hill Station are definitely worth visiting at least once!
About the Author : Sh. Vaibhav Lokhande
Myself Vaibhav Lokhande, staying at Panvel, Dist. Raigad working as a Dy. Manager at State Bank of India. I like travelling and exploring offbeat places of Sahyadri , wildlife, heritage buildings, temple, step well and specially Forts in Sahyadri. I have visited around 250+ forts of Maharashtra and many more planning to explore in future. I usually travel with solo, with my family and trek friends.
I utilize my weekly holidays for exploring Sahyadri by balancing my office work and family, society responsibility.
My dream is first to explore 396 official forts of Maharashtra and after that remaining forts of India.
Frequently Asked Questions
Why Chikhaldara is famous ?
Chikhaldara is famous for its beautiful hills and cool climate. It has scenic views, lush forests, and waterfalls. It’s also known for wildlife, like tigers and leopards. People visit for nature walks and adventure. Plus, it has rich history and culture.
What is right time to visit Chikhaldara ?
The best time to visit Chikhaldara is from October to February. The weather is cool and pleasant then. It’s great for sightseeing and outdoor activities. The monsoon season, from June to September, also brings lush greenery, but it can be rainy.
What is Special feature of Chikhaldara ?
A special feature of Chikhaldara is its unique location in the Melghat range, which is the only hill station in Maharashtra. It offers stunning viewpoints, like the famous Bhimkund. The area is also known for its rich wildlife and the historic Gond temples. Additionally, it’s a great spot for adventure activities like trekking.
How many days are sufficient for Chikhaldara ?
2 to 3 days are enough for Chikhaldara. You can see the main sights and enjoy the nature in that time.
Which is nearest railway station to Chikhaldara ?
The nearest railway station to Chikhaldara is Amravati Railway Station, about 100 km away.
Is Chikhaldara Skywalk Ready?
No, the Chikhaldara Skywalk is still under construction. It is not ready yet for visitors.
What is the price of car from Amravati to Chikhaldara?
The price of a car from Amravati to Chikhaldara typically ranges from ₹2,000 to ₹3,500, depending on the type of vehicle and season. It’s best to check with us by calling Chikhaldara Club on 7498383345.
How is the weather in Chikhaldara in summer?
In summer, Chikhaldara has a pleasant climate. Temperatures range from 20°C to 30°C. It’s generally cool in the mornings and evenings, making it a great time to visit.
How many tigers are there in Chikhaldara?
Chikhaldara is part of the Melghat Tiger Reserve, which is home to around 40 to 45 tigers. However, spotting them can be rare due to the dense forest.